So sánh Giao Thức HTTP và MQTT: Nên Chọn Giao Thức Nào?

Khi thiết kế hệ thống truyền thông giữa các thiết bị, đặc biệt trong các ứng dụng IoT, web và real-time, việc chọn đúng giao thức truyền dữ liệu là yếu tố then chốt. Trong số các giao thức phổ biến hiện nay, HTTP và MQTT là hai lựa chọn nổi bật – mỗi giao thức có ưu và nhược điểm riêng phù hợp với các mục đích sử dụng khác nhau.

Vậy sự khác biệt giữa HTTP và MQTT là gì? Mô hình giao tiếp của mỗi giao thức hoạt động ra sao? Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây.

1. HTTP là gì?

HTTP (Hypertext Transfer Protocol) là giao thức truyền tải siêu văn bản, được sử dụng chủ yếu để truyền dữ liệu giữa trình duyệt web hoặc ứng dụng client với máy chủ (server).

Giao tiếp theo mô hình Client – Server.
Dữ liệu được gửi đi dưới dạng request/response.
Mỗi giao tiếp là độc lập, thường không duy trì kết nối lâu dài.
Phù hợp với các ứng dụng web, mobile, API REST.

2. MQTT là gì?

MQTT (Message Queuing Telemetry Transport) là giao thức truyền thông nhẹ, thiết kế cho truyền dữ liệu trong môi trường băng thông thấp, độ trễ cao hoặc không ổn định. Rất phổ biến trong các ứng dụng IoT.

Mô hình Publish – Subscribe.
Giao tiếp thông qua một broker trung gian.
Kết nối duy trì liên tục, rất nhẹ và hiệu quả.
Hỗ trợ các mức đảm bảo chất lượng (QoS 0, 1, 2).

3. So sánh HTTP và MQTT

Tiêu chí	HTTP	MQTT
Mô hình giao tiếp	Client – Server	Publish – Subscribe
Tính liên tục	Giao tiếp ngắt quãng	Kết nối liên tục
Phù hợp với IoT	Không tối ưu	Tối ưu cho thiết bị IoT
Băng thông	Tiêu tốn nhiều hơn	Tiết kiệm băng thông
Độ trễ	Cao hơn	Rất thấp
Kích thước gói tin	Lớn (nhiều phần header)	Rất nhỏ (~2 byte header)
Giao thức nền	TCP, HTTP/2	TCP (port 1883/8883 TLS)
Bảo mật	HTTPS phổ biến	Hỗ trợ TLS, xác thực
Dễ triển khai	Rất phổ biến	Cần cài đặt broker

4. So sánh mô hình giao tiếp

Tiêu chí	HTTP – Client/Server	MQTT – Publish/Subscribe
Kiến trúc	Client gửi request đến server	Client gửi/nhận qua broker
Quan hệ giao tiếp	Mỗi client giao tiếp với 1 server cụ thể	Nhiều publisher/subscriber giao tiếp qua broker
Nhận dữ liệu	Phải có request mới có response	Nhận tự động nếu có dữ liệu mới
Phụ thuộc địa chỉ	Biết chính xác địa chỉ server	Chỉ cần biết tên topic
Vai trò trung gian	Không có – giao tiếp trực tiếp	Có – thông qua broker

5. Khi nào nên dùng HTTP?

Ứng dụng web, mobile, API RESTful.
Kết nối không cần liên tục.
Dữ liệu không cần real-time.

6. Khi nào nên dùng MQTT?

Ứng dụng IoT, giám sát thiết bị, cảm biến.
Truyền dữ liệu real-time.
Thiết bị cần tiết kiệm pin, tài nguyên.

7. Câu hỏi thường gặp

MQTT có bảo mật không?
Có, MQTT hỗ trợ TLS và xác thực mạnh nếu broker được cấu hình đúng.

HTTP có phù hợp hệ thống real-time?
Không phù hợp, do không duy trì kết nối và độ trễ cao hơn.

Có thể kết hợp HTTP và MQTT không?
Hoàn toàn có thể, ví dụ HTTP cho cấu hình thiết bị, MQTT để truyền dữ liệu liên tục.

8. Kết luận

Nhu cầu	Giao thức phù hợp
Web, API backend	HTTP
IoT, thiết bị cảm biến	MQTT
Thông báo thời gian thực	MQTT
Tương tác người dùng	HTTP

so sánh http và mqtt, http vs mqtt, mqtt dùng cho iot, publish subscribe là gì, giao thức truyền dữ liệu nhẹ.